حقیقت وسیله: ایمان بر رسالت نبی اکرم(ص) و اتباع از احکامات او. یٰا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا اِتَّقُوا اَللّٰهَ وَ اِبْتَغُوا إِلَیْهِ اَلْوَسِیلَةَ وَ جٰاهِدُوا فِی سَبِیلِهِ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ ﴿المائدة، 35﴾ای کسانی که ایمان آورده‌اید! از (مخالفت فرمان) خدا بپرهیزید! و وسیله‌ای برای تقرب به او بجوئید! و در راه او جهاد کنید، باشد که رستگار شوید!
پس وسیله الی الله برای آن کسانی مفید واقع می شود که بر پیامبر ایمان و اطاعت او را وسیله برای خدا قرار بدهد. پیامبر برشافع جمیع خلایق هستند و بر مقام و منصب مقام محمود هستند و این یک جایگاه خیلی ویژه است.
اصحاب و وسیله: صحآبه قائل بودند که شفاعت و دعای پیامبر(ص) در آن صورت مفید است که بر او ایمان داشته باشیم و بدون ایمان بر پیامبر در آخرت هیچ کس نمی تواند شفاعت کفار را بکند بخاطر همین به پیامبر نهی شده: سَوٰاءٌ عَلَیْهِمْ أَسْتَغْفَرْتَ لَهُمْ أَمْ لَمْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ لَنْ یَغْفِرَ اَللّٰهُ لَهُمْ إِنَّ اَللّٰهَ لاٰ یَهْدِی اَلْقَوْمَ اَلْفٰاسِقِینَ ﴿المنافقون، 6﴾برای آنها تفاوت نمی‌کند، خواه استغفار برایشان کنی یا نکنی، هرگز خداوند آنان را نمی‌بخشد؛ زیرا خداوند قوم فاسق را هدایت نمی‌کند!
کفار و شفاعت: اگر کافری به پیابر یاری کرده و از این رو او در کفر خود شدت اختیار نکرده باز هم شفاعت پیامبر در حق او مفید واهع می شود و در عذاب تخفیف داده می شود. و بعد ذکر ابو طالب بیان می کند.
شرف و عظمت پیابر(ص): همه مسلمانان اتفاق نظر دارند که پیامبر نزد خداوند اٖفضل و اشرف از تمام مخلوقات هستندو ایمان بر پیامبر واجب است.و منکر تعلیمات او از اصحاب دوزخ است.
شفاعت و دعا: مفید واقع شدن شفاعت و دعا موقوف بر چند شرائط است.بعض موانع وجود دارد که در راه این شفاعت و دعا حایل قرار می گیرند مثلا کفر هیچ فایده ای ندارد و کافر شامل شفاعت نمی شود چون سالبه به انتفاع موضوع است.
پیامبر سید الشافعین: به پیامبر اجازت داده نشده که برای مادر خودش دعای مغفرت کند اما اجازه داده شده که برای زیارت قبر برود.
و روایت دیگر اینجا نقل می کند که به زعم او اجازه دعای مغرفت در حق کسانی که بر مردند نیست.
منکرین شفاعت: شفاعت و دعای پیامبر در حق صاحبان ایمان برای دین و دنیا مفید است و همه اهل علم اتفاق نظر دارند که در روز قیامت شفاعت پیامبر سبب بلندی درجات می شود و می گویند که اهل بدعت منکر این عقیده هستند. همه صحآبه و تابعین و ائمه اربعه بر این امر اجماع دارند که پیامبر در روز قیامت گنهگارانی از امت خودش را شفاعت می کند و اهل بدعت مثل خوارج ، معتزله زیدیه منکر این عقیده هستند. اینها قائل به ابدیت هستند یعنی هر که بهشت رفت بیرون نمی آید و هر که دوزخ رفت بیرون نمی آید.
دلایل منکرین شفاعت: آیت کریمه: وَ اِتَّقُوا یَوْماً لاٰ تَجْزِی نَفْسٌ عَنْ نَفْسٍ شَیْئاً وَ لاٰ یُقْبَلُ مِنْهٰا شَفٰاعَةٌ وَ لاٰ یُؤْخَذُ مِنْهٰا عَدْلٌ وَ لاٰ هُمْ یُنْصَرُونَ ﴿البقرة، 48﴾و از آن روز بترسید که کسی مجازات دیگری را نمی‌پذیرد و نه از او شفاعت پذیرفته می‌شود؛ و نه غرامت از او قبول خواهد شد؛ و نه یاری می‌شوند.
و آیات دیگر: و بعد دلایل منکرین شفاعت را رد می کند و می گوید: اولاًاین شفاعت فقط برای مشرکین مفید واقع نمی شود چنان که خدا می فرماید:
مٰا سَلَکَکُمْ فِی سَقَرَ ﴿المدثر، 42﴾چه چیز شما را به دوزخ وارد ساخت؟!»قٰالُوا لَمْ نَکُ مِنَ اَلْمُصَلِّینَ ﴿المدثر، 43﴾می‌گویند: «ما از نمازگزاران نبودیم،وَ لَمْ نَکُ نُطْعِمُ اَلْمِسْکِینَ ﴿المدثر، 44﴾و اطعام مستمند نمی‌کردیم،
وَ کُنّٰا نَخُوضُ مَعَ اَلْخٰائِضِینَ ﴿المدثر، 45﴾و پیوسته با اهل باطل همنشین و همصدا بودیم،وَ کُنّٰا نُکَذِّبُ بِیَوْمِ اَلدِّینِ ﴿المدثر، 46﴾و همواره روز جزا را انکار می‌کردیم،حَتّٰى أَتٰانَا اَلْیَقِینُ ﴿المدثر، 47﴾تا زمانی که مرگ ما فرا رسید!»فَمٰا تَنْفَعُهُمْ شَفٰاعَةُ اَلشّٰافِعِینَ ﴿المدثر، 48﴾ از این رو شفاعت شفاعت‌کنندگان به حال آنها سودی نمی‌بخشد.
چون اینھا کافر بودند بخاطر این شفاعت برای اینھا نافع واقع نمی شود.
ثانیاً: شفاعتی که اینجا نفی شده آن شفاعتی است که اهل شرک و بدعت بر آن یقین دارند. آنها یقین دارند که مخلوق در نزد خدا اینقدر قدر و منزلت دارد که بدون اجازه او می تونند سفارش کنند. و خدا این چنین شفاعت را مطرود دانسته است: مَنْ ذَا اَلَّذِی یَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلاّٰ ﴿البقرة، 255﴾
04/12/2019
